Nam Nguyên, Phóng viên RFA
Việt
Nam sẽ vẫn xuất khẩu hơn 7 triệu tấn gạo trong năm 2012, nhưng thật
ngạc nhiên khi nông dân cho biết lợi nhuận của họ không những không tăng
theo vật giá mà còn giảm hơn năm ngoái khá nhiều.
Nông dân phơi lúa trên một cánh đồng ở huyện Phú Nhuận, tỉnh Tiền Giang hôm 06 tháng 7 năm 2010. AFP photo
Thực tế chua chát
Lần
đầu tiên Trung Quốc trở thành thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của
Việt Nam với gần 1,4 triệu tấn gạo, vượt con số 1,2 triệu tấn của toàn
bộ thị trường châu Phi, kế tiếp là Philippines với 830 ngàn tấn, sau đó
là Malaysia, Indonesia và Cuba. Đây là tổng lượng xuất khẩu gạo 8 tháng
vừa qua.
Theo thông báo chính thức của Hiệp hội
Lương thực Việt Nam (VFA), tính từ đầu năm tới hết tuần lễ đầu tháng 9
các doanh nghiệp đã xuất khẩu khoảng 5,2 triệu tấn gạo trị giá 2,3 tỷ
USD. Tin ghi nhận các doanh nghiệp đã ký nhiều hợp đồng xuất khẩu gạo
trong 2 tháng 7; 8 và khả năng trọn năm xuất khẩu 7 triệu tấn hoặc vượt
qua con số này là trong tầm tay. Tuy vậy VFA cho biết giá gạo xuất khẩu
nói chung giảm hơn 10% so với cùng kỳ năm ngoái và chỉ mới bắt đầu tăng
mạnh vào cuối tháng 8.
Lúa gạo Việt Nam năm nay đứng đầu thế giới, nghe nói vượt Thái Lan, mình nông dân đâu cần chi chuyện đó chỉ cần lợi nhuận của mình thôi.Nông dân ĐBSCL
Năm
nay Việt Nam vẫn có thể giữ vững vị trí thứ nhì của mình trong tốp 3
nước xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới. Tuy vậy, TS Lê Văn Bảnh, Viện
trưởng Viện Lúa vùng Đồng bằng sông Cửu Long từng nhận định trên báo chí
là xuất khẩu gạo hàng đầu để làm gì, khi giá lúa năm 2012 thấp hơn
2011. Đây là một thực tế chua chát đối với nông dân ở vựa lúa miền Tây.
Ông Tám – một người trồng lúa ở vùng sông nước Cửu Long phát biểu:
“Lúa
gạo Việt Nam năm nay đứng đầu thế giới, nghe nói vượt Thái Lan dù giá
trị không bằng chỉ vượt số lượng thôi. Mình nông dân đâu cần chi chuyện
đó, chỉ cần lợi nhuận của mình thôi. Nếu so với năm rồi, thì giá lúa
thua năm rồi, năm ngoái có giá hơn. Trong khi đó, vật tư đầu vào lại cao
hơn năm rồi, từ phân bón thuốc trừ sâu rồi tới xăng dầu mấy mặt hàng
này nông dân phải đi mua chứ làm sao có được. Mặt hàng xăng dầu nhảy quá
cao kéo dài tới vụ đông xuân nông dân cần bơm nước ra cần tới xăng
dầu”.
Trong cuộc họp ngày 7/9 ở Saigon, các
giới chức Hiệp hội Lương thực Việt Nam tiết lộ những điều khác thường.
Ngoài chuyện Trung Quốc tăng nhập khẩu gạo Việt Nam và tạm thời trở
thành thị trường lớn nhất tiêu thụ gạo Việt Nam, còn có chuyện thương
nhân chuyển hơn 400.000 tấn gạo qua Campuchia để bán tiếp qua Thái Lan.
Đây là chuyện chưa từng có vì trước kia mỗi năm khoảng 1 triệu tấn lúa
từ Campuchia được thương lái và người dân đưa qua biên giới tiêu thụ
trên thị trường Việt Nam. Năm nay vì giá lúa gạo Thái Lan quá cao do
chính sách của chính phủ nước này trợ giá mua lúa cho nông dân, nên
thương nhân Thái Lan đã mua gạo 5% tấm chất lượng cao của Việt Nam để
thực hiện hợp đồng xuất khẩu.
Sàng gạo trong một cửa hàng bán gạo lẻ ở TPHCM, ảnh chụp trước đây. AFP photo.
Do
những yếu tố tăng xuất khẩu đột biến, một khối lượng gạo lớn được xuất
qua đường tiểu ngạch ở biên giới phía bắc và biên giới Tây Nam nên từ
cuối tháng 8 giá lúa đồng bằng sông Cửu Long tăng rất cao. Tuy vậy vụ hè
thu đã cơ bản kết thúc ở vựa lúa miền Tây, đại đa số nông dân đã bán
hết lúa ngay khi thu họach với giá thấp, mức giá được mô tả là là chỉ
lời chút ít, hòa vốn hoặc bị lỗ trước và trong thời gian 1 tháng VFA mua
tạm trữ từ 15/7 đến 15/8. Nông dân trồng lúa vùng đồng bằng sông Cửu
Long mô tả sự việc này:
“Lúa hè thu bán hết
rồi, bán lấy tiền xoay sở mọi chuyện khó khăn, thiệt thòi lắm… lúa trữ
lại giờ nằm trong tay thương lái và doanh nghiệp. Lúa hè thu nông dân
thu hoạch xong là bán hết… Hiện nay giá lúa nhảy lên, giá từ
5.200đ-5.300đ một Kg lúa tươi OM 4218”.
Như
vậy với đợt tăng giá lúa hiện nay, hầu như chênh lệch giá rơi vào một số
thương lái và doanh nghiệp trữ được lúa, còn người nông dân thực tế
chẳng được gì từ khối lượng 400.000 tấn gạo bán tiểu ngạch qua biên giới
Campuchia để từ đó qua Thái Lan.
Quyền lợi nhóm
Khi
giá gạo xuất khẩu tăng không phải toàn bộ doanh nghiệp xuất khẩu có
lợi, các chuyên gia đề cập tới điều gọi là quyền lợi nhóm trong xuất
khẩu lúa gạo. Chỉ có những doanh nghiệp cốt cán chi phối thị phần xuất
khẩu lớn có một lượng kho trữ nhất định thì mới hưởng lợi chênh lệch
giá. Tại Việt Nam có tình trạng nghịch lý là có nhiều doanh nghiệp ký
hợp đồng thương mại xuất khẩu gạo xong rồi mới đi mua gạo nên nếu giá
lúa gạo nội địa tăng thì doanh nghiệp có thể bị lỗ vốn. Tình trạng thiếu
kho trữ là một căn bệnh trầm kha ở đồng bằng sông Cửu Long. Điều này
được TS Phạm Văn Tấn chuyên gia công nghệ sau thu hoạch hiện làm việc ở
miền Nam mô tả:
Chiến lược lúa gạo đòi hỏi phải có tồn trữ trên 6 tháng, vì một khi dự kiến thị trường biến động mới có thể điều tiết.TS Phạm Văn Tấn
“Có
khoảng 2,5 tới 3 triệu tấn kho là những kho hai mái như nhà bình thường
thôi… hầu hết những kho đó là không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật để có thể
chứa lúa quá 6 tháng mà chỉ đáp ứng chứa trong ba tháng thôi. Như vậy rõ
ràng không thể đáp ứng chiến lược lúa gạo đòi hỏi phải có tồn trữ trên 6
tháng, vì một khi dự kiến thị trường biến động mới có thể điều tiết khi
nào cần bán ra lượng nhiều khi nào cần hạn chế để tránh bị khách hàng
quốc tế ép giá”.
Chính vì vậy người cầm
trịch hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam là chủ tịch VFA Trương Thanh
Phong mới có nhận định trái ngược tại phiên họp 7/9/2012. Theo đó việc
các doanh nghiệp ồ ạt ký hợp đồng xuất khẩu gạo trong thời gian qua
không phải là việc đáng mừng, vì giá xuất khẩu có thể tiếp tục tăng. Ký
hợp đồng mà không có gạo trong kho, ký xong mới đi mua gạo, thì khi giá
lúa gạo nội địa tăng doanh nghiệp có khả năng bị lỗ hoặc vỡ hợp đồng.
Từ
30/9/2012 sắp tới nếu không có sự gia hạn hoặc thay đổi, sẽ chỉ có các
doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh và xuất khẩu gạo mới được họat động
trong lãnh vực này. Một trong những điều kiện là doanh nghiệp phải có
kho trữ, phương tiện sấy lúa và xay xát. Các chuyên gia hy vọng khi thực
hiện quy định này sẽ giảm tình trạng bát nháo trong hoạt động xuất khẩu
gạo cũng như tiến tới định hình một chuỗi giá trị sản xuất và tiêu thụ
lúa gạo trong tương lai.
N.N.
Nguồn: rfa.org
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét