Vệ Nhi
Hôm nay (6/9) tròn 6 tháng blog tôi post bài đầu tiên trong chuỗi 13 bài viết về Myanmar của Đại sứ Chu Công Phùng đang tại nhiệm ở đất nước này. Đó cũng là một “bán niên” với những đổi thay và chuyển biến được coi là vô cùng nhanh chóng và rộng khắp trên toàn đất nước được mệnh danh là xứ sở Chùa Vàng.
Chỉ cần quay lại những năm
trước mốc 2010 là người ta khó mà tưởng tượng được một đất nước lại
chuyển đổi về phía dân chủ và tự do mạnh mẽ đến thế sau những năm tháng
xã hội Miến bị nhấn chìm và cô lập với thế giới bên ngoài trong một chế
độ cai trị “quân phiệt hóa” điển hình châu Á. Mốc 2010 tôi vừa nói ở
trên chính xác là ngày 7/11 năm ấy – một cuộc Tổng tuyển cử bầu ra Quốc
hội Myanmar đã diễn ra thành công trước sự chứng kiến của hàng trăm quan
sát viên nước ngoài được nhà cầm quyền đương nhiệm mời đến - trở thành
một mốc dấu chuyển đổi hết sức căn bản của Myanmar về hướng dân chủ hóa
đất nước.
Một điều rất đặc
biệt là vài ba tháng qua liên tiếp trên đất Miến Điện diễn ra những
động thái đối ngoại không bao giờ thấy trước đây, đó là các chuyến thăm
của Ngoại trưởng nhiều nước phương Tây trong đó có Mỹ đến Miến và nhiều
nước khối này (trong đó có EU) đã khai trương hoặc tái lập lại các văn
phòng ngoại giao với nước này. Như vậy thực chất của sự bao vây cấm vận
mà phương Tây áp đặt lên đất nước Chùa Vàng coi như “dỡ bỏ” dù Mỹ và vài
quốc gia khác vẫn tuyên bố là chưa hoàn toàn thông thương như một điều
kiện để thúc giục Miến cải cách hơn nữa...
Hai
sự kiện được toàn thế giới đánh giá cao hơn nữa tại Miến Điện chính là
tuyên bố mới đây của nhà cầm quyền bãi bỏ kiểm duyệt báo chí; và truyền
thống quốc tế đưa tin Tổng thống Thein Sein sẽ có mặt tại Diễn đàn Liên
hợp quốc (LHQ) do Mỹ vừa tuyên bố cấp visa cho lãnh đạo Miến Điện.
Việc thứ nhất có ý nghĩa biểu tượng cao.
Bởi tháo dỡ kiểm duyệt báo chí là động tới một vấn đề rất nhạy cảm, đưa
lại cho báo chí quyền tự do, cũng có nghĩa là tư tưởng con người được
cởi trói. Đây thật sự là bước tiến lớn của Myanmar. Đã có tin chỉ năm
tới đây, 2013, ở Miến sẽ xuất hiện báo chí tư nhân – một trong những
tiêu chí quan trọng nhất đánh giá về dân chủ của các quốc gia công
nghiệp phát triển (có lẽ trừ trường hợp Trung Quốc). Cần ghi chú ở điểm
này: Đây cũng là cách quan niệm và thang giá trị phương Tây, được hay
không, đúng - sai chúng ta không sa đà tranh luận về những luận điểm này
ở bài viết ngắn này. Nhưng cho dù cách lập luận thế nào thì với các bạn
Miến Điện, phải có một nhà nước không những mạnh mẽ và quyết đoán, nhà
nước đó lại cần rất tự tin trong điều hành quyền lực thì mới dám chấp
nhận tự do báo chí, coi truyền thông báo chí như yếu tố cùng thúc đẩy
quá trình dân chủ hóa xã hội Miến Điện hiện nay.
Còn việc thứ hai phải nói là một bước tiến lớn theo hướng hội nhập với thế giới bên ngoài của Myanmar.
Chúng ta nhớ lại chỉ mới cuối năm 2010 đất nước tổng tuyển cử tự do mà
tới khóa họp 2012 này (Đại hội đồng LHQ lần thứ 67 tại LHQ, New York) vị
nguyên thủ quốc gia nước này, ông Thein Sein, sẽ tới dự khóa họp. Và
đương nhiên đây là dịp tốt nhất để Myanmar gửi đi bản thông điệp hợp tác
và hội nhập tới cộng đồng toàn thế giới.
Cũng
muốn thêm một chi tiết nữa xen vào ý này, Miến Điện chính là đất nước
cống hiến cho Liên Hiệp Quốc một con người làm Tổng thư ký - chức vị
danh giá nhất trong những hoạt động quan hệ quốc tế toàn cầu của thế
giới thời hiện đại – đó là Ngài U Thant (ông đảm nhiệm 2 nhiệm kỳ, từ
1961-1971).
Đúng là đất nước Myanmar đang lấy
lại dần phong độ và hình ảnh của một quốc gia hoàn toàn độc lập và dân
chủ, và tham gia tích cực vào đời sống quốc tế.
Chúng
ta còn biết rằng với khu vực Đông Nam Á, mặc dù là thành viên mới được
kết nạp sau này vào ASEAN (cùng với Lào và và Campuchia), từng chịu rất
nhiều sức ép từ các quốc gia lớn ngoài khu vực, nhưng Myanmar vẫn được
các nước thành viên trong khối ủng hộ để trở thành nước chủ nhà của Hội
nghị Thượng đỉnh Asean vào năm 2014, cũng nghĩa là nước giữ vai trò Chủ
tịch luân phiên của tổ chức này trong năm đó.
Nhân
những câu chuyện đổi mới và chuyển biến rất nhanh trên đất nước Miến
Điện, chủ blog tôi rất muốn mời bạn bè cùng bà con đọc lại bài viết đầu
tiên trong số 13 bài về Miến Điện của tác giả Chu Công Phùng, trong đó
tác giả đã tổng thuật sự đổi mới lớn lao của quốc gia này qua 10 sự kiện nổi bật. Đây là một bài viết giàu thông tin, với cách thể hiện rất cô đọng và tổng hợp.
V.N.
*
Cho phép người viết entry này sử dụng mấy danh xưng gọi đất nước này,
khi là Myanmar, Miến Điện hoặc Miến… tùy theo văn cảnh và ngữ điệu của
câu chữ.
------–––––––––––––––––––
Những thay đổi “lạ kỳ” ở Myanmar
Chu Công Phùng
Trước
khi gửi bài viết, Đại sứ Chu Công Phùng có viết từ Myanmar ít dòng qua
email về trong nước cho hai chúng tôi – nhà văn Thăng Sắc - Nguyễn Chiến
Thắng và tôi, nhà báo Nguyễn Vĩnh - nguyên văn như sau:
Cám
ơn những lời động viên khích lệ của hai anh. Tôi là "nhà ngoại giao"
hơi "gàn dở", ngoài công việc chính ra, tôi luôn yêu thích tìm hiểu,
khám phá và viết nhưng không biết "lách", thậm chí không lượng sức mình
còn dám làm thơ và dịch thơ...
Theo gợi ý
của các anh về kể chuyện Myanmar, tôi muốn viết và kể một cách có hệ
thống về đất nước kỳ bí này từ những thay đổi đang diễn ra hiện nay đến
các vấn đề lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội, con người, kinh tế, phong
tục tập quán..., chia thành nhiều chuyên đề.
C.C.P.
------
Báo
chí quốc tế và nước ta đã viết nhiều. Ở đây xin tổng hợp 10 sự kiện lớn
đã xảy ra tại Myanmar trong hơn một năm qua. Những sự kiện này tuy
không xảy ra cùng một lúc mà gối tiếp nhau, đan xen nhau, thúc đẩy lẫn
nhau, vừa là nguyên nhân vừa là hệ quả tất yếu của việc Myanmar đã và
đang “lột xác” để lộ dần ra gương mặt rất mới mẻ.
1/ Đó là cuộc Tổng tuyển cử ngày 7/11/2010 bầu Quốc hội Myanmar. Đầu năm 2010, sau khi đã hoàn thành 4 bước trong“Lộ trình dân chủ” 7 bước” (công
bố và thực hiện từ đầu năm 2003), chính phủ quân sự của Thống tướng
Than Shwe quyết định chuyển sang Bước thứ 5: Tổ chức cuộc tổng tuyển cử
tự do, dân chủ, công bằng để bầu ra Quốc hội theo quy định của Hiến
pháp 2008. Đây là cuộc bầu cử được dư luận chờ đợi suốt 20 năm kể từ
cuộc bầu cử tháng 5 năm 1990. Hơn 3.000 ứng cử viên từ 37 đảng chính trị
khắp cả nước đua nhau tranh cử 1.159 ghế Quốc hội. Đoàn ngoại giao tại
Yangon được mời đi chứng kiến các địa điểm bầu cử tại 14 Bang (state) và
Vùng (Division) của Myanmar [1].
Tổng thống Thein Sein
Khác
với dự đoán của nhiều nhà quan sát Phương Tây, cuộc bầu cử ngày
7/11/2010 diễn ra trong không khí hòa bình, ổn định, dân chủ và tự do.
Bà Aung San Suu Kyi – lãnh tụ đảng Liên minh Dân chủ quốc gia - NLD -
đảng đối lập lớn nhất, được phép tham gia bầu cử nhưng đã từ chối.
Ngày
17/11/2010, Ủy ban bầu cử Liên bang công bố kết quả bầu cử. 11/37 đảng
trúng cử ở Thượng viện và Hạ viện; 25/37 đảng trúng cử ở Nghị viện Bang,
Vùng. Đảng Đoàn kết phát triển - USDP của chính phủ thắng cử áp đảo tới
76% , còn lại 24% thuộc các đảng khác.
Các nhà quan sát quốc tế nhận xét,cuộc bầu cử Quốc hội 7/11/2010 khác với cuộc bầu cử 27/5/1990 ở 2 điểm:
Thứ nhất,trước
và sau cuộc bầu cử 7/11/2010, tình hình nội bộ Myanmar tương đối ổn
định, không xảy ra biểu tình, khủng bố trong lãnh thổ Myanmar. Sau bầu
cử chỉ xảy ra một cuộc đụng độ giữa quân đội chính phủ với nhóm phiến
quân Liên minh dân tộc Karen – KNU tại vùng biên giới giáp Thái
Lan. Tuy nhiên, sau 2 tuần lễ giao tranh, với lực lượng hơn hẳn của quân
đội chính phủ và sự phối hợp của phía Thái Lan, lực lượng vũ trang của
nhóm KNU nhanh chóng bị đẩy lùi.
Thứ hai,
Liên Hiệp Quốc, Mỹ và EU tuy phê phán cuộc bầu cử 7/11/2010 không công
bằng, không dân chủ..., nhưng đều không tẩy chay kết quả bầu cử, đều để
ngỏ cửa đối thoại với Quốc hội mới Myanmar.
2/
Ngày 31/1/2011, Quốc hội Myanmar (Thượng viện và Hạ viện) cùng Nghị
viện 14 Bang, Vùng trong cả nước họp phiên đầu tiên thống nhất quy tắc,
lề lối làm việc và bầu người đứng đầu Nghị viện các cấp. ÔngThura Shwe Mann (nguyên Đại tướng, Tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Myanmar, nhân vật thứ 3 trong chính phủ quân sự) được bầu làm Chủ tịch Hạ viện. Ông Khin Aung Myint (nguyên Bộ trưởng Văn hóa chính phủ quân sự)
được bầu làm Chủ tịch Thượng viện. Theo quy định của Hiến pháp Myanmar,
Chủ tịch Thượng viện sẽ làm Chủ tịch Quốc hội 2,5 năm đầu, Chủ tịch Hạ
viện sẽ làm Chủ tịch Quốc hội 2,5 năm tiếp theo trong nhiệm kỳ Quốc hội 5
năm.
Đông đảo nhân dân Myanmar và nhiều đảng
đối lập ghi nhận và hoan nghênh các vị đứng đầu Thượng viện và Hạ viện
các cấp xứng đáng là đại diện của cơ quan tư pháp Myanmar.
3/ Ngày 4/2/2011, Quốc hội Myanmar bỏ phiếu bầu ôngThein Sein (do Hạ viện giới thiệu) làm Tổng thống CHLB Myanmar; ôngTin Aung Myint Oo (do các nghị sĩ quân đội giới thiệu) làm Phó tổng thống; ông Sai Mauk Kham (do
Thượng viện giới thiệu) làm Phó tổng thống. Tiếp đó, Quốc hội bỏ phiếu
thông qua kiến nghị của Tổng thống Thein Sein về việc thành lập Chính
phủ dân sự mới gồm 34 Bộ (tăng 2 Bộ so với chính phủ quân sự cũ) và phê
chuẩn danh sách 30 Bộ trưởng mới (2 Bộ trưởng kiêm nhiệm 2 Bộ), trong đó
có 5 Bộ trưởng là dân sự. Cùng ngày, Nghị viện 14 Bang, Vùng cũng bỏ
phiếu bầu Thủ hiến và phê chuẩn bộ máy nhân dự các cấp địa phương.
Đối
với các nước dân chủ, việc bầu cử Quốc hội và thành lập chính phủ mới
là chuyện rất bình thường, nhưng đối với Myanmar, sự kiện 31/1/2011 và
sự kiện 4/2/2011 có ý nghĩa rất quan trọng vì suốt hơn nửa thế kỷ kể từ
năm 1962 sau khi xảy ra cuộc đảo chính quân sự lật đổ chính phủ dân chủ
Đại nghị của Thủ tướng dân sự U Nu, Myanmar dưới sự quản lý của các
chính phủ quân sự, vai trò của Quốc hội đã bị thủ tiêu, thậm chí kết quả
cuộc bầu cử quốc hội tháng 5/1990 đã bị chính phủ quân sự của Thủ tướng
Saw Maung không chấp nhận.
4/ Ngày
30/3/2011, Thống tướng Than Shwe chính thức tuyên bố giải tán Hội đồng
Hòa bình và Phát triển quốc gia các cấp – SPDC (tức chính phủ quân sự);
đồng thời chính thức chuyển giao quyền quản lý đất nước cho chính phủ
dân sự mới. Ngày 31/3/2011, Tổng thống Thein Sein cùng 30 Bộ trưởng và
14 Thủ hiến các Bang, Vùng thực hiện Lễ tuyên thệ nhậm chức. Tổng thống
Thein Sein tuyên bố tư tưởng và phương châm của chính phủ mới là “xây
dựng Chính phủ hành chính làm việc hiệu quả và trong sạch”.
Đến
đây, "Lộ trình dân chủ 7 bước" của chính phủ Myanmar hoàn thành bước
thứ 6, chuyển sang bước thứ 7 – bước cuối cùng: xây dựng đất nước phát
triển, hiện đại và dân chủ.
5/ Ngày
16/5/2011, Tổng thống Thein Sein ký lệnh giảm án và đại ân xá cho 14.758
tù nhân, trong đó có hơn 200 tù chính trị. Tiếp đó, tháng 12/2011,
chính phủ Myanmar đã thả tự do cho hầu hết tù chính trị, trong đó có cựu
Thủ tướng Khin Nyunt (bị bắt giam năm 2004) và các lãnh tụ sinh viên bị
bắt trong cuộc biểu tình lớn chống chính phủ ngày 8/8/1988 (sự kiện
8888).
Động thái này của chính phủ Myanmar không
chỉ được nhân dân cả nước hoan nghênh mà còn được Liên Hiệp Quốc, Mỹ,
EU hoan nghênh khích lệ.
6/ Ngày
12/8/2011, Bộ trưởng Tuyên truyền và Văn hóa thay mặt chính phủ Myanmar
lần đầu tiên họp báo tại Thủ đô Nay Pyi Taw tuyên bố chính sách mới của
chính phủ mong muốn ngừng bắn, đàm phán hòa bình với các nhóm sắc tộc vũ
trang ly khai trong cả nước. Đến cuối năm 2011, chính phủ Myanmar đã ký
Thỏa thuận ngừng bắn với hầu hết các lực lượng vũ trang ly khai đồn trú
ở vùng biên giới giáp Trung Quốc và Thái Lan.
7/ Ngày 19/8/2011, Tổng thống Thein Sein hội đàm với bà Aung San Suu Kyi
– Lãnh tụ đảng NLD, hai bên đạt được thỏa thuận gác bỏ bất đồng, cùng
hợp tác vì lợi ích của quốc gia và nhân dân. Tiếp đó, ngày 4/11/2011,
Tổng thống Thein Sein ký sắc lệnh “Sửa đổi Luật đăng ký đảng phái”. Ngày 25/11/2011, đảng NLD đăng ký và được khôi phục vị trí hợp pháp.
Bà Aung San Suu Kyi
Dư luận Myanmar và quốc tế đánh giá rất cao cuộc gặp gỡ lịch sử ngày
19/8/2011 giữa “2 con gà” (Thein Sein và Aung San Suu Kyi đều sinh năm
Ất Dậu 1945). Báo chí Myanmar hy vọng “2 con gà” sẽ cất vang tiếng gáy
báo hiệu thời kỳ hòa hợp dân tộc ở Myanmar đã đến.
8/
Ngày 30/9/2011, căn cứ theo đề nghị của Quốc hội và nguyện vọng của cử
tri cả nước, Tổng thống Thein Sein tuyên bố ngừng xây dựng dự án thủy
điện khổng lồ Myitsone trên sông Irrawaddy – bang Kachin trị giá 3,6 tỉ
USD do Trung Quốc đầu tư để bảo vệ môi trường sinh thái và thượng nguồn
dòng sông thiêng Irrawaddy – được người dân Myanmar ví như sông Hằng của
Ấn Độ.
Đây là lần đầu tiên trong hơn 20 năm
qua Myanmar công khai nói “không” với Trung Quốc, gây tiếng vang rất lớn
trong và ngoài nước. Động thái này của chính phủ Myanmar không chỉ được
các Tổ chức bảo vệ môi trường quốc tế hoan nghênh mà còn được chính phủ
Mỹ và nhiều nước Phương Tây ghi nhận và khích lệ.
9/
Ngày 17/11/2011, Tổng thống Thein Sein tham dự Hội nghị nguyên thủ
ASEAN lần thứ 19 tại Bali – Indonesia. Nguyên thủ 10 nước ASEAN nhất trí
trao nhiệm vụ vinh dự cho Myanmar làm Chủ tịch luân phiên ASEAN năm
2014.
Kể từ khi Myanmar gia nhập tổ chức ASEAN
(tháng 7/1997), đây là lần đầu tiên Myanmar được tín nhiệm nhận trọng
trách vinh dự này. Liên Hiệp Quốc, Mỹ, EU đều hoan nghênh quyết định của
ASEAN.
10/ Từ 30/11 – 2/12/2012, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton
thăm chính thức Myanmar. Đây là “chuyến thăm lịch sử” sau 55 năm lạnh
nhạt giữa hai nước, đánh dấu quan hệ Myanmar – Mỹ đã chuyển từ giai đoạn
đối đầu sang đối thoại, cải thiện và tiến tới bình thường hóa.
Ngày
1/12/2012, cùng ngày Tổng thống Thein Sein tiếp Ngoại trưởng Hillary
Clinton, Quốc hội Myanmar thông qua “Luật tụ tập và biểu tình hòa bình”,
mở đầu cho thời kỳ dân chủ hóa ở Myanmar.
Tiếp
theo chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ, hàng loạt Ngoại trưởng phương Tây
như Anh, Pháp, Đức, Nauy, Úc, Nhật bản, New Dealand… đến thăm và viện
trợ tài chính cho Myanmar. Kết quả cụ thể là: Mỹ quyết định trong năm
2012 sẽ nâng quan hệ ngoại giao với Myanmar từ cấp Đại biện lên cấp Đại
sứ; EU quyết định từ tháng 4/2012 chính thức mở Văn phòng đại diện tại
Myanmar. Cả Mỹ và EU đều bật đèn xanh cho Tổ chức tiền tệ thế giới (IMF)
cử các chuyên gia đến Myanmar khảo sát, hội thảo, hỗ trợ Myanmar cải
cách, nâng cao năng lực hoạt động của ngành tài chính, tiền tệ Manmar.
C.C.P.
---------
[1]Đại sứ quán Việt Nam tại Myanmar được mời tham gia chứng kiến bầu cử tại Bang Shan, Vùng Bago và Thủ đô Nay PyiTaw.
Bài viết trên đã đăng 6 tháng trước, tại đây: http://vinhnv43.blogspot.com/2012/03/mot-serie-bai-gui-tu-mien-ien-myanmar.html
Nguồn: vinhnv43.blogspot.com
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Mỹ bỏ lệnh cấm thị thực cho quan chức Myanmar
Chánh Tài
Lệnh cấm trên được Mỹ ban hành năm 2008 và được áp dụng cho các quan chức của chính phủ quân sự và các tướng lĩnh quân đội có liên quan đến lạm dụng nhân quyền. Người phát ngôn của Nhà Trắng Caitlin Hayden nói Mỹ không dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm mà sẽ tiếp tục kiểm tra các quan chức Myanmar xem có dính líu đến các vi phạm nhân quyền nghiêm trọng hay không. Việc hủy bỏ lệnh cấm sẽ cho phép Tổng thống Myanmar Thein Sein đi lại thoải mái ở Mỹ trong chuyến đi đến New York (Mỹ) để dự hội nghị thượng đỉnh của Đại hội đồng Liên hiệp quốc (LHQ) vào tháng sau. Nếu không hủy bỏ lệnh cấm, ông Thein Sein chỉ có thể đi lại trong phạm vi của trụ sở LHQ tại New York. Người phát ngôn của Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ Tommy Vietor nói quyết định của Tổng thống Obama cho thấy Mỹ quan tâm đến việc hợp tác chặt chẽ với Tổng thống Thein Sein và chính phủ Myanmar sau khi nước này đạt được nhiều tiến bộ trong cải cách kinh tế và chính trị. Tổng thống Thein Sein đã làm ngạc nhiên giới quan sát qua hàng loạt quyết định như phóng thích tù chính trị, nới lỏng kiểm duyệt báo chí, mở đối thoại với phe đối lập và các lực lượng nổi dậy người dân tộc thiểu số. Ngày 28-8, Tổng thống Thein Sein cũng đã ký lệnh ân xá cho ba nhân viên LHQ bị kết án tù vì tham gia bạo động tôn giáo ở bang Rakhine (Myanmar) cách đây hai tháng. (Theo AP, AFP) |
C.T.
Nguồn: thesaigontimes.vn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét